Richard Dawkins & Yan Wong – Opowieść przodka. Pielgrzymka do początków życia
800 stron gęsto zadrukowanej treści, przy czytaniu której ani przez chwilę się nie nudziłem. Czy potrzeba lepszej rekomendacji?
Richarda Dawkinsa przedstawiać chyba nie trzeba – to światowej sławy biolog i badacz ewolucji, którego książki już wielokrotnie recenzowałem. Z kolei Yan Wong jest jego asystentem, którego wkład okazał się na tyle znaczny, że w drugim wydaniu książki, które czytałem, został oznaczony jako jej współautor. Jest to o tyle istotne, że wielokrotnie w trakcie lektury autorzy odnoszą się do zapisów z pierwszego wydania, które zostało nie tyle uzupełnione i rozszerzone, ale wręcz w kilku miejscach zmienione lub opowiedziane na nowo.
A o czym jest sama książka? To fascynująca podróż intelektualna od czasów współczesnych do początków życia. Autorzy ujęli ją w kunsztowną formę pielgrzymki, w trakcie której kolejno spotykamy naszych współprzodków od których wszyscy pochodzimy. To fascynujące, bo możemy dowiedzieć się kiedy żył ostatni wspólny przodek wszystkich żyjących ludzi. Następnie jak już wspomniałem cofamy się coraz bardziej w przeszłość. Bo ok 6 mln lat temu linia ludzi rozdzieliła się od linii szympansów i bonobo, czyli najbliżej z nami spokrewnionego gatunku. Jeszcze wcześniej odłączyliśmy się od goryli, orangutanów, gibonów i makaków. Są im poświęcone kolejne rozdziały książki.
Podróż w przeszłość trwa nadal i tam spotykamy małpy szerokonose, wyraki i lemury. Mijamy okres wielkiego wymierania w okresie kredy (które spotkało m.in dinozaury) i przesuwamy się w przeszłość jeszcze dalej by natknąć się na gryzonie, drapieżne i owadożerne. I podróż trwa nadal, aż na jej końcu spotkamy wszystkich. I mówiąc „wszystkich” mam na myśli wszystkie istoty żyjące na Ziemi – naczelne, ssaki, ptaki, gady czy ryby, ale także robaki i owady, gąbki, grzyby, rośliny, pierwotniaki, archeony czy nawet bakterie.
Książka ze szczegółami opisuje czym się od nich różnimy, jak wyglądali nasi wspólni przodkowie oraz dlaczego doszło do specjacji, czyli rozdzielenia gatunków. Książka jest pełna ciekawostek, które uważam za fascynujące: dlaczego ludzki mózg jest 6x większy niż u ssaków porównywalnej wielkości?, jak to się stało, że ludzie są jedynymi małpami człekokształtnymi, które straciły owłosienie?, kiedy homo sapiens krzyżowali się z neandertalczykami?, dlaczego wykształciło się widzenie kolorowe?, dlaczego większość europejczyków pochodzi od Karola Wielkiego?, skąd wiemy, że hipopotamy są najbliżej spokrewnione z waleniami?, albo dlaczego samce słoni morskich są 6 razy większe od samic i co to mówi o historii człowieka?
Wiem, że zdarza mi się nadużywać określenia „fascynująca”, ale jak inaczej określić książkę dzięki której dowiedziałem się, że wszystkie żywe organizmy na planecie Ziemia są ze sobą spokrewnione i pochodzą od wspólnego przodka? Nie tylko ludzie i małpy, nie tylko ssaki i gady, nie tylko ryby i owady – również zwierzęta i bakterie. Czujecie to? Nawet z bakteriami mamy wspólne geny! Anglicy powiedzieliby: mind-blowing.
Dzięki tej książce nie tylko przestałem mylić lemingi z flamingami, ale także dowiedziałem się mnóstwo o świecie. To jest doskonały przykład książki popularno-naukowej, po której poszerzają się horyzonty. I nie chodzi tu tylko o biologię i wymarłe gatunki zwierząt. Chodzi o poznawanie świata i naukę. Bo wytłumaczony okres połowicznego rozpadu i metoda datowania węglem może interesować tylko niektórych. Natomiast ta książka tłumaczy także jak działa metoda rozpoznawania piosenek po samej melodii, którą znamy z aplikacji typu Shazam. A to wszystko w książce o biologii! Yeah, science bitch!
Polecam ją wszystkim, którzy książkę 800-stronicową nie traktują jedynie jako narzędzia do samoobrony. W nagrodę dowiecie się kiedy na Madagaskarze żyły lemury wielkości niedźwiedzi. #całkiemniedawno
Pielgrzymka do początków życia
„Opowieść przodka” to długa acz pasjonująca historia życia na Ziemii. Ujętna w kunsztowną formę pielgrzymki do Canterbury w trakcie której poznajemy kolejne gatunki – zwierzęta, rośliny i inne, które miliony lat temu rozdzieliły się od nas w trakcie ewolucji. Dowiadujemy się wiele o tym w jaki sposób jesteśmy ze sobą spokrewnieni, jak doszło do specjacji, czyli rozdzielenia na osobne gatunki a także jak wyglądał nasz ostatni wspólny przodek. I o ile może się to wydawać banalne w przypadku szympansów, goryli czy nawet wyraków to pomyślcie jak mógł wyglądać wspólny przodek ludzi i robaków.
A oprócz tego z tej niezwykłej książki dowiecie się:
– kiedy żył ostatni wspólny przodek wszystkich ludzi na Ziemii?
– ile było różnych ras ludzkich przed homo sapiens i dlaczego wyginęły?
– czy geny neandertalczyków są nadal wśród nas?
– a jeśli tak to jak wiele ich jest w naszym genotypie?
– jak dochodzi do specjacji jednego gatunku na wiele?
– ile wspólnych genów mają ludzie i szympansy? a ile ludzie i goryle?
– ile lat mają najstarsze ludzkie odciski stóp?
– jak dawno temu doszło do rozdzielenia się przodków ludzi, szympansów, goryli i orangutanów?
– po czym można w kilka sekund rozpoznać wyraka?
– czy jesteśmy bliżej spokrewnieni z małpami szeroko- czy wąskonosymi?
– jaki pływ na ewolucję organizmów miał dryf kontynentów?
– na czym polega trudność w ustaleniu bliskości spokrewnienia między rozmaitymi gatunkami?
– gdzie na Ziemii żyli ludzie najdalej oddaleni genetycznie od reszty?
– kiedy na Madagaskarze żyły lemury wielkości niedźwiedzi?
– dlaczego bardzo podobne do siebie gatunki mają tendencję do wymierania? a przynajmniej dlaczego jeden z nich?
– jakie odkrycia naukowe nastąpiły, że pierwsza i druga wersja tej książki się w kilku miejscach znacząco różnią?
– jak mutują geny?
– czym było spowodowane wielkie wymieranie w okresie kredy?
– czy jesteśmy bliżej spokrewnieni z końmi czy psami? kangurami czy szczurami?
– dlaczego myślano, że latimerie wyginęły podczas gdy wcale tak nie było?
– czy ryby latimerie są bliżej spokrewnione z dorszami czy z ludźmi? i skąd to wiemy?
– dlaczego torbacze zdominowały australię?
– dlaczego gdy odkryto dziobaka to uznano go za oszustwo?
– czym się różnią ryby promieniopłetwe od chrzęstnoszkieletowych?
– w jaki sposób powinien być zbudowany prosty organizm żyjący setki milionów lat temu w wodzie?
– czy ludzie nie są aby rybami, które odwróciły się na grzbiet?
– lancetniki a żachwy – w czym jest między nimi różnica?
– w jaki sposób możemy ustalić wiek występowania prastarych organizmów gdy nie mamy żadnych skamieniałości?
– jaka jest różnica między DNA a RNA i które było pierwsze?
– czy gdziekolwiek w świecie żywym występuje koło?
– czy ludzie są bliżej spokrewnieni z grzybami, roślinami czy bakteriami?
– co to są archeony i gdzie żyją? i co to nam mówi o początkach życia na Ziemii?
– w jaki sposób można ustalić wiek drewna z którego został zrobiony blat stołu?
– i czy powyższą metodę można zastosować do rozpoznawania muzyki?
– dlaczego bakterie bakteriom nie równe?
– czy to nie brzmi magicznie gdy się pomyśli, że ludzie są spokrewnieni nawet z bakteriami?
– co wiemy o początkach życia na Ziemii i kiedy ono nastąpiło?
– czy marsjanin na madagaskarze czułby się jak u siebie?
– ile razy samiec słonia morskiego jest większy od samicy? i właściwie dlaczego tak jest?
– jaki gatunek jest najbliżej spokrewniony z wielorybem?
– jaki afrykański gatunek lądowy potrafi spać w wodzie?
– co to u diaska jest humunkulus? i jak wyglądałby dziobunkulus?
– czy lotokoty mają coś wspólnego z kotami?
– dlaczego w wodzie spotykamy tak odjechane organizmy? jak woda na nie wpływa i dlaczego?
– dlaczego organizmy nie chcą robić hybrydyzacji?
– czy można ryby oszukać żeby chciały się parować z osobnikami z innego gatunku?
– czy Colin Powel jest czarny? czy aby na pewno? a właściwie to dlaczego?
– czy jest jakiś organizm który zmienił mapę świata?
– co to jest filogeneza i czy do jej przedstawienia przydają się fraktale?
– skąd wiesz czy patrzy na ciebie wyrak czy lemur? czy widać to od razu?
Zachęcam do obejrzenia mojej pełnej recenzji na YouTubie.
