Lesley Firth – Co to jest…?, Kiedy było…?, Gdzie jest…?, Kim oni byli, Dlaczego? …, Jak to działa
Na fali fascynacji nauką po przeczytaniu wybitnej „Opowieści przodka” recenzowanej niedawno, postanowiłem sięgnąć po inną pozycję popularno-naukową. A że ten cykl nosi nazwę „recenzje książek nietypowych” to mamy tym razem i nietypowe książki i nietypową recenzję. A to dlatego, że tym razem omawiam nie jedną a sześć (!) pozycji i są to książki skierowane do dzieci i młodzieży. Gwoli wyjaśnienia – dwie z nich miałem jako dzieciak i czytałem fragmentami wielokrotnie.
Jeśli sensem tej serii książek jest zaszczepienie w młodym człowieku zainteresowania nauką, to cel ten realizują wyśmienicie. Już nawet nie chodzi o to, że po dziś dzień wiem co to jest kwazar, jak działają przypływy albo na jednym wdechu umiem wymienić najstarsze okresy w historii Ziemi – kambr, ordowik, sylur, dewon. Z perspektywy czasu potrafię docenić ogólne zrozumienie świata, które dają te książki. A to się przydaje w wielu sytuacjach – nie tylko po to by się nie skompromitować w programie „Matura to bzdura”.
Każda z sześciu książek ma podtytuł „Księga pytań i odpowiedzi” rozwinięty do ich właściwej tematyki – o nas i o naszym świecie, o dziejach świata, o nas i o naszej planecie, o sławnych ludziach, o otaczającym nas świecie i o nauce, technice i przyrodzie. Każda z ksiąg ma po 120 stron i na każdej z nich znajdują się po 2-3 pytania. Do każdego dołączony jest rysunek, zdjęcie, mapa lub wykres przedstawiające omawiane zagadnienie oraz odpowiedź złożona z dwóch części. W pierwszej, pisanej pogrubioną czcionką, pada krótka odpowiedź na postawione pytanie. Natomiast dalej znajdują się akapity z bardziej rozbudowanym wyjaśnieniem poruszanego zagadnienia.
W sumie każda książka porusza ponad 250 zagadnień (!) i ok półtorej tysiąca w całej serii. To gigantyczna dawna wiedzy, z której młodzi mogą przecież sami sobie wybrać interesujące ich zagadnienia. A to dlatego, że pytania pogrupowane są w zagadnienia tematyczne takie jak rośliny i zwierzęta, o nas (czyli o ludziach), transport, nauka i technika, przestrzeń kosmiczna, planeta ziemia, przeszłość, jak żyją ludzie, sztuka i sport. Tak więc młodzi nie muszą takiej książki czytać od deski do deski (jak ja) by wyciągnąć z niej wiele.
Wszystko to opisuję żebyście mieli wyobrażenie co to za książki, ale ta recenzja byłaby nie w pełni wartościowa gdyby nie podać chociaż kilku przykładowych pytań jakie są postawione w książce. Co to jest pierwiastek? Jak daleko jest do najbliższej gwiazdy? Kim są najemnicy? Co to jest kilt? Które zwierzęta są najbardziej jadowite? Z czego robi się cement? Jak działa lodówka? Jak działa bomba atomowa? Dlaczego lód pływa w wodzie? W jaki sposób owady widzą? Jak działa transformator? Dlaczego mokre przedmioty błyszczą? Jak powstają gwiazdy? Dlaczego Hindusi i Buddyści medytują? Kiedy wynaleziono tenis? W sumie to ta recenzja mogłaby się składać wyłącznie z samych pytań z książki i byłaby równie wartościowa. W każdym razie myślę, że każdy, również dorosły może się z niej wiele dowiedzieć. Ja na przykład nie wiedziałem jak działa lodówka. Albo jak samoloty wytwarzają siłę nośną. Albo jakie rośliny żyją w słonych błotach. A ciekawe czy wy wiecie na czym polega proces destylacji ropy naftowej?
Na zakończenie należy wspomnieć o kilku wadach książki. W zasadzie dotyczą one tylko kilku miejsc w których wiedza, spisana w latach 90-tych, się zdezaktualizowała. I chociaż informacja, że Kanada jest największym państwem świata budzi nieco uśmiech na twarzy, to idzie to zrozumieć, bo w chwili powstawania książki ZSRR się rozpadał i funkcjonowała – nie do końca wiadomo na jakich zasadach – Wspólnota Niepodległych Państw. Z kolei Pluton był określany jako planeta – a nie planeta karłowata jak jest obecnie. A w jeszcze innym miejscu autorzy piszą, że nie wiadomo dlaczego wyginęły dinozaury. Myślę, że co do tego panuje już konsensus naukowy na świecie.
Natomiast summa summarum każda z tej serii książek jest mega wartościowa i polecam je każdemu, nie tylko dzieciom.
